Eski Yazlardan Bir Misafir

1989 yazından yeğenim uğradı. 

Sahilde esen rüzgar, topunu tuvalin ötesine sürüklemiş. Tabi minik Emir de peşinden… Ve kendini benim resim masamda bulmuş , topuyla birlikte. Denizde yüzen genç dayısı ise bakınıp duruyor, nereye kayboldu bu diye. Ama telaşlanmıyor pek. Ablası, eniştesi ve babası da oralarda olduğundan, meraklanacak bir durum yok diye düşünüyor genç dayı; yani ben. Ablamlar, tam benim resim masamın buluduğu noktada, ama başka bir zaman boyutunda, çay içiyorlar, Turan’ ın derme çatma restoranında. Yer, Kadıkalesi. Karşı tepelerde şu an, yani benim bu resmi yaptığım zaman diliminde; Asko58, Ormancılar sitesi, Yasmin otel ve daha bir sürü başka site ve oteller var. Tepelerin arkası ise Gümüşlük. Ben, resimde görünen iki boş tepenin arasındaki elektrik direğinin bulunduğu noktada, Gümüşlük’ ün en kalabalık sitesinde oturuyorum. Artık bütün o gördüğünüz kayalıklar, tepeler; yarımadanın diğer tepeleri gibi betona bürünmüş durumda. 

80’li yıllarda ise arazilerin çoğu el değiştirmemiş henüz. Değerini bildikleri de yok mal sahiplerinin. Dağın tepesinde, kuş uçmaz kervan geçmez, yolu, suyu olmayan, çoğu işe yaramadığı için kadın misasçılara verilmiş, dededen kalma verimsiz toprak parçaları. Ne ekilir, ne biçilir. Birkaç yıl içersinde en büyük parsayı damatların toplayacağını kimse hesap edemiyor. Bu nedenle Enver ağanın büyük oğlu Muammer bakkallık yapıyor sahil kahvesinin yanındaki küçük dükkanında. Kısıtlı ürün yelpazesiyle hizmet vermeye çalışıyor yeni yeni yerleşen Ankara’ lı yazlıkçı komşulara. Küçük oğlu Adnan ise askerden yeni gelmiş. Sonraki yıllarda evlenecek ve adaylığını koyacak muhtarlık seçimlerinde. Şimdilerde ise torun torba sahibi, otuz küsur yıllık muhtarımız. Nüfus da o günden bugüne en az yirmi kat artacak. Bunu da hesaplayamıyor o yıllarda hiç kimse. 

1986 yılında cami imamı ezan saatleri dışında tesisatçılık yapardı. Bir seferinde bizim terasa su deposu bağlayacaktı, tam işin ortasında saate bakıp, “Şu namazı kıldırıp geleyim” diyerek aceleyle çıkmıştı evden. Tuhafıma gitmişti depoyu yerine yerleştirirken yanık türküler söyleyen adamın iki üç dakika içersinde cami hoparlöründen sesini duymak, sonra da geri gelerek kaldığı yerden türküsüne devam etmesi. Eee, din işi başka dünya işleri başka. Hem Allah da sevmez boş duranı. Artık cuma ve pazar günleri yarımadanın her tarafından gelen arabalar nedeni ile cami yolundan zor geçiliyor. Pek bir nam saldı Mustafa ağanın kendi ve rahmetli karısı adına yaptırdığı caminin hutbeleri. Bizim eski tesisatçı imam ise Bodrum’ da dükkan açmış. Benim şimdiki evi boyayan usta tanıyormuş, konuşturdu bizi telefonla. Benim musluklara bir bakar mısın diye sordum, oralı olmadı. Vakti yokmuş. 

Gördüğünüz gibi, resimde Kadıkalesi sahili bomboş. Az ilerde birkaç taş ev var sadece. Birinde İzmir Devlet Konservatuvarında görevli Adil bey oturuyor. Babamın tavla arkadaşı. Bir diğerinde ise Cevat Şakir’ in mirasçıları oturuyor. Sonraki yıllarda sahilde bar işletecek olan Mahmut arkadaş kiralayacak. 

Avta Tatil Köyü yeni yeni inşa ediliyor. Avukatlar için yapılan bir devremülk. Kurucusu da Turgut Kazan beyefendi. Özgür ve Zeynep Erkekli de evlerden birinin haziran devresini almışlar. Sahilde onlarla ilk karşılaştığımda çok seviniyorum. Yıllar çabuk geçiyor. O zamandan bu zamana komşuyuz. Her yaz başı, bir an önce gelsinler de özlem giderelim diye haziran devresini iple çekiyorum. İstanbul’ da zor görüşülüyor. Hele eski AKM yıkıldıktan sonra anca Facebook yoluyla haberdar oluyoruz birbirimizden. Arada bir de araşıp laflıyoruz. 

Ankara Devlet Konservatuvarı bale bölümü öğretmenlerinden Mr. ve Mrs. Kemp de üçüncü taş evi kiralamışlar yetmişli yıllarda, yüz seneliğine. O zamanlar yabancılara mülk satışı yasakmış sanırım. Fakat ev sahibi bir zaman sonra aldığı parayı az bulmuş ve evi boşaltsınlar diye onları tarihi eser kaçırmakla suçlayıp ihbar etmiş. Arama yapmışlar evde. Hiç delil bulunmasa da kırgınlıklarından gelmiyorlar artık. Ama inat bu ya, evi de boşaltmamışlar. Onların yerine Shakespeare eserleri uzmanı Prof. Engin Uzmen, eşi dekor ve kostüm kreatörü Nur (Audrey) Uzmen ve çocukları geliyor, yazları. Babamla beni akşam yemeğine davet ediyorlar evlerine, zaman zaman. Genellikle de sahilde güneşlenirken sohbet ediyorlar. 

Babam çok mutlu burada. Sahilden yüz metre kadar yukarıda, Ankara’ lıların kurduğu kooperatifte ev aldı, emekli ikramyesiyle, 1985 yılında. Aslında çok daha önce almış, parasını da peşin ödemişti ama evi anca 85’de teslim ettiler, yarı bitmiş olarak. Babacığım o haliyle yıllarca uğraşacak evin eksiklerini tamamlamak için. Başka bir mütahit parayı gene peşin alıp bir süre sonra sırra kadem basacak, bir diğerinin yaptığı ön balkon ertesi gün biz denizdeyken çökecek, su boruları yanlış bağlanacak, Ankara’ dan getirdiği usta bütün evi lambri kaplayıp kebapçı dükkanına çevirecek… Bir sürü dert. Bütün eksiklere rağmen mutlu babam. Öğle sıcağında Mustafa ağanın yaptırdığı camii hayratından eve bidonla içme suyu taşısa da, geceleri sahildeki küçük kahvede, karlı bir ekrandan trt haberlerini izlemekten ya da tavla oynamaktan başka bir uğraşı olmasa da çok mutlu. Komşularla da çok iyi arası. Şimdiden kaynaştılar. Arabası olmadığından hangi arabalı komşu gidiyorsa onunla gidiyor Turgutreis’e, alışverişe. Yol yapılmamış henüz. Daracık bir patikadan gidiliyor. Alacaklarını aldıktan sonra marketi işleten Suzan teyze ile sohbete dalıyor, saatlerce. Kendisini getiren komşuya sen git diyerek genellikle taksiyle dönüyor eve. Sonra pazarcılığa başlayacak Suzan teyze. 90’ lı yılların sonuna doğru karşılaşacağız Turgutreis pazarında. Babamın öldüğünü duyduğunda hüngür hüngür ağlayacak pazarın ortasında, “Çok kıymetli adamdı Mahir ağabey” diye. Hala çalışıyor Suzan abla. Sonunda ev yemekleri yapan bir dükkan açtı Turgutreis çarşısında. Yolum düştükçe uğruyorum. 

İlk taşındığımız yıllarda, yani 85 ve 86 yazında, Zeki Müren’in Buick marka bordo arabası geçerdi evin önünden, tozu dumana katarak. Paşa Gümüşlük’e giderdi, balık yemeğe. Gümüşlük’ de ise, 12 Eylül cuntacılarından Ersin paşa koyu kapatmış zincirle, darbe sonrası, deniz taşıtları girip de dinlenme saatlerinde ses yapmasın diye. Zaten denize de girilmiyormuş o yıllarda evinin bulunduğu yerden. Nöbetçi asker beklermiş sahilde. Arkadaşlar anlatırdı. Bizse pek gitmezdik Gümüşlük tarafına, arabamız olmadığı için. Daha çok resimdeki sahile inerdik, benim seyrek gidişlerimde, akşamüstleri. 

Arada, Gümüşlük’ ü ilk keşfedenlerden Cemil Özbayer, Mutlu Güney ve Selçuk Sazak geliyorlar, babamı balık yemeğe götürmek için. O zaman daha da mutlu oluyor. Gün içinde ise bahçeye çiçek ekiyor, ağaç dikiyor, denize giriyor, güneşleniyor, evle ilgileniyor. Ablam, eniştem ve 1987 doğumlu yeğenim Emir de geliyorlar. İkinci yeğenim Ozan ise doğmadı henüz. 1990 yılının şubat ayında doğacak. Bense daha seyrek uğruyorum Kadıkalesi’ ne. Gittiğimde ise, babam gönül koysa da, en fazla bir hafta kalıp, harçlığımı da alarak dönüyorum İstanbul’a. 

“Ah be babacığım. Bir silkinebilsem.. Bir toparlayabilsem kendimi.. hiç ayrılmam buralardan.”

diyemiyorum ayrılırken. “İşim var” diyorum sadece. Sormuyor bile ne işim olduğunu. Bal gibi biliyor gerçeği, ama elinden bir şey gelmiyor. 

Öyle ya, çok önemli işlerim var İstanbul’ da, tiyatro tatilken, yaz sıcağında. 

Park Kafeterya barmenleri, garsonları, müdavimleri, Taksim sahnesinin girişindeki tekel bayiini işleten Naif ağabey merak ederler. Sonra, evde yangın çıkardı, yanık parkeleri sökerken tavanımı deldi, sigortalarımı attırdı, sokak kapısını kırdı diye durmadan annemi arayıp şikayet eden alt komşum Suzan teyze. (Tesadüf onun da adı Suzan). Allahtan seviyor beni de karakola falan gitmiyor. Noel günleri, nasihatlerini dinler gibi görünüp bir süre ayakta dikilmeyi göze alarak, çiçeklerle süslediği kapısını çalıp Noelini kutluyorum. O da telaşlanır üst kattan gürültü gelmeyince. Meraklanır, öldü mü kaldı mı diye. Bir pavyon vestiyerinde çalışıyor Suzan teyze, Büyükparmakkapı’ da. Yalnız yaşıyor. Geceleri genellikle aynı saatlerde çıkıyoruz evden. O pavyona bense ya Taksim Sanat’ a, ya Park Kafeterya’ya..

“Çok içmeyesin!” diye sesleniyor arkamdan, apartmadan çıkarken, “Döndüğümde evimi yerinde bulmak istoorum.” 

Kız arkadaşıma da söylüyor karşılaştıkça;

“Sen daha sık gel. Sen olmayınca bu zıvanadan çıkıyor.”

Turgut Savaş ağabeyim geliyor sık sık yoklamaya. Yalnız olmadığımı gördüğünde seviniyor, bir süre oturup gidiyor. Eğer yalnızsam ve de içiyorsam, önce şişeyi boşaltıyor lavaboya, sonra da beni yemeğe götürüyor. Bazan da sevgili Ediz Baysal’ ı yolluyor, git şuna bir bak diye. 

Suzan teyzenin yan dairesinde ise Arzu abla oturuyor. O da başka bir pavyonda üvertürmüş. Giriş katta oturan yöneticinin oğlu Murat söylemişti. Konsomasyona da çıkıyormuş ama dışarı gitmiyormuş. İlkin apartman toplantısında görmüştüm Arzu ablayı. Öğretmen ya da banka memuru sanmıştım. Bir gece, sabaha karşı anahtarımı apartman giriş kapısının anahtar deliğine denk getirememiştim bir türlü. Arzu abla da işten dönüyormuş yanında iriyarı bir adamla birlikte. Yardım etmişlerdi bana, kapıyı açmam için. Sonra da koluma girip daireme kadar çıkarmışlar, kapımı açmışlardı. Şaşırmıştım o zaman onu pür makyaj gördüğümde. Yaşı belki benden küçük ama Murat, apartman toplantısında “abla” dediği için ve de saygı duyduğumdan ben de “abla” diye hitap ediyorum. Aidat artışları konuşulurken söylemişti, ben yedi nüfusa bakıyorum, üç de kardeş okutuyorum diye. Karşılaştıkça selamlaşıyoruz. O iriyarı adam da koruyucusu ve erkek arkadaşıymış. Onunla da selamlaşıyor, hal hatır soruyoruz birbirimize. Belki onlar da merak eder, üst kattan ses seda gelmeyince. 

Sonra yan komşularım. Karısı mutfaktayken, iç cebimde götürdüğüm votka şişesinden su bardağına gizlice bir miktar koyan, bir zamanlar Ortaköy’de kasap dükkanı işleten, ayakları tutmayan, müflis Süleyman amca ve karısı Seyhan teyze. Ve kızları Nurdan… Onlar da merak eder. Arada Süleyman amcayla sohbete gidiyorum. Memleket meselelerini konuşuyoruz hararetle, ben kafayı buluncaya kadar. Paraya para demediği günleri anlatıyor bazen. O anlatırken Seyhan teyze de mırıldanıyor; “Ah şu kumar, gözü kör olsun” diye. Seyhan teyze bize çay yapıyor. Ama ben çeşitli bahanelerle beş dakikada bir kendi daireme geçip cebimdeki şişeden rahatça koca bir fırt alıyor, geri dönüyorum. İki saat içinde kafayı bulunca da vedalaşıp evime, uyumaya gidiyorum. 

Bir de Yeşilçam’da ve bizim bazı oyunlarda figüranlık yapan bir kızcağız var. Amerika’ya yerleşen ağabeyi de benim ilk oynadığım “Arkadaş” filminde yardımcı oyuncuymuş. Onların annesi de bana yakın oturuyor. İhtiyar bir teyze. Bazı akşamlar da ufak bir pasta alıp ona gidiyorum. Çok mutlu oluyor. Kahve içiyoruz birlikte. Falıma bakıyor. Hep gelecek olan güzel, huzurlu günlerden söz ediyor. İnanmasam da mutlu oluyorum. On gün uğramasam gittiğimde sitem ediyor. 

Resim de yapıyorum. Ama beğenmiyorum yaptıklarımı. Genelde parçalayıp sobaya atıyorum ertesi gün. Bazıları hoşuma gidiyor, saklıyorum bir süre. Şiir de yazıyorum bol bol. Şiir müsveddeleri. Uyku arası aklma gelen bir dizeyi kalkıp yatak odamın duvarına yazıyorum, 

Yarı Türkçe yarı İngilizce;

Madem ki böyle bu kast

I must!

Özgür Erkekli, Cengiz Korucu ara sıra bende kalıyorlar meyhane dönüşü. Özgür’ le paylaşıyorum yazdıklarımı. Cengiz’e anlatıyorum yazmayı düşündüğüm senaryo ve oyunları.

Ama hep derler ya; “Bir konu var kafamda, bir gün oturup yazacağım” diye ve o konu hep kafada kalır, bir türlü hayata geçmez, benimki de öyle işte. Hep kafada kalıyor. Çünkü yaşadığım hayat çalışma disiplinine ve sağlıklı kurgu yapmaya uygun değil. Karışık. Karmakarışık bir kısır döngünün içindeyim.

Geceleri üşüyünce köşedeki manavın önünden aşırdığımız sandıkları, eski perdeleri falan yakıyoruz kovalı sobada. Zaten parkeler de o nedenle yanmıştı. Gecelerden bir gece, sobanın kapağını açık unutunca alev yere sıçramış. Son anda uyanmıştım, yatak tutuşmaya başlayınca, ev duman içindeyken. Ve Allah’ın lütfu olmalı, üç yıldır su çıkmayan dairemin musluklarından gürül gürül su akıyordu. Zor söndürmüştüm. Ama halılar ve yatak kullanılmaz haldeydi. Ertesi sabah, ben “daha göreceğim günler varmış” diye bir yandan şükredip öte yandan “nasıl düzelteceğim bu evi” diye kara kara düşünürken, Cengiz’ le ortak arkadaşımız rahmetli Türkel uğramıştı kahve içmeye. Evin halini görünce çığlık atmıştı kızcağız. “Yanık kokusunu apartmana girer girmez aldım ama bu kadarını ummuyordum” demişti. Neyse ki bizim marangozhanenin elemanları ve boyacılar koşmuştu yardımıma. “Cüzi” bir bedel karşılığı onarmışlardı yanık yerleri, duvarları. 

Bir keresinde de matine öncesi ısınmak için evde ne bulduysam sobaya doldurmuş, üstüne de gaz dökmüş, yanacak mı diye eğilip bakarak çaktığım kibriti atmıştım içine. Sonuç mu? Yanık kaşlar, kirpikler ve kalan bir parmak yanmamış bıyıkla gitmiştim oyuna. 

Sonra, ayda bir evi soyan hırsız da çok telaşlanır, ben Kadıkalesi’nden dönmezsem. Çaldığı da sadece taksiti yeni başlayan ve çalındıkça, bütün tiyatronun müdavimi olduğu, Beşiktaş’daki taksitçi Oral beyden yenisi alınan müzik seti ve ufak televizyon. Gözleri parlıyor Oral beyin, her ay maaş günleri beni gördüğünde. Hem eskilerin taksitini ödüyor hem de yeni cihazlar alıyorum. Başka da bir şey yok evde zaten. Hırsız da haklı. Kırık bir kapı, top atsan uyanmayan bir ev sahibi ve her ay yenilenen gıcır gıcır aletler. Ömür boyu aylık gelir. Sonra yakalıyoruz bir ara. 

Annemde kaldığım bir gecenin sabahı, eve girip de dağınıklığı görünce hemen karakolun yolunu tutuyorum. 

“Gene mi?”diye soruyor komiser yardımcısı. 

“Maalesef” diyorum, “Gene soyuldum.”

“Değiştirmedin mi kiliti?”

“Değiştirdim çoktan. Zorlama da yoktu kapıda ama…”

Karakoldan bir polis memuru alarak keşif için eve gittiğimizde, belki çatıdan girmiştir diye terasa çıkıyoruz. Ev tam St. Pulcherie kız lisesinin karşısında. İki odalı, genişçe teraslı bir çatı katı. Yanıda da boş bir bina var. Memurla birlikte, belki oradan girmiştir diye terastan yandaki boş binaya atlıyoruz. Bir de ne görelim. Sevgili hırsızım; yanında müzik seti, televizyonum ve valizim, başucunda boş votka şişesi, boylu boyunca yatıyor yerde. Valizi doldurup aletleri aldıktan sonra, buzdolabındaki tek ürün olan votka şişesini de kapıp terastan boş binaya geçmiş. Geldiği yoldan gitmeden önce de, nasıl olsa kimse yok diye rahatça dikmiş kafaya votkayı. Ve sızıvermiş oracıkta. İki ay kadar sonra, hapisten çıkınca tekrar gelecek elimi öpmeğe. Biz kız arkadaşımla çay içerken kapı çalınacak. Açtığımda tanımayacağım ilkin. Çelimsiz, “Çaki” suratlı, kambur bir oğlan. 

““Tanımadın mı ağabey, ben senini hırsızınım. Tahliye oldum, elini öpmeye geldim”. 

Hadiii… 

Karnını doyurup çebine birkaç kuruş koyup, bir de üşümesin diye yeni aldığım montu da hediye ederek yollayacağım. Hani her şeye rağmen iyilik edip doğru yola sokacağız ya... Kız arkadaşım da gurur duyacak benimle… Bak bak, hesaplara bak! Evliya mısın mübarek! O gece ben gene annemde kalırken bir daha soyacak evi. Meğer keşif yapmaya gelmiş. Neyse ki sonra Cihangir caddesinin bir alt sokağına taşınarak kurtulacağım o beladan.

Sonra… 

Sonra, sonra, sonra…

Her birinin ardına sayfalarca anı sıralanmış, sayısız “sonra”.. 

1990 yılında, Bebek sırtlarında tuttuğumuz ve dayayıp döşedikten bir ay sonra bomboş kalan eve kapanacağım. Sadece anneannemin evinden bebek yokuşu boyunca sırtımda taşıdığım yatak şiltesi olacak evde. Bir de resim malzemeleri. On beş gün kimseyle görüşmeden, sadece resim yaparak ve düşünerek bütün hayatımı kare kare gözden geçirip sorgulayacağım yaşadıklarımı, yaşayamadıklarımı, yaptıklarımı, yapamadıklarımı, pişmanlıklarımı, özlemlerimi; tam on beş gün, sabahlara kadar.

Sonra da arınmış olarak 90’ lı yıllara adım atacağım. Ve bu zamana kadar sürüyor o arınmışlık. Zaten sürmemiş olsaydı ne bu resmi ne diğerlerini yapabilecek, ne o güzel rolleri oynayabilecek, ne de onlarca oyun yazabilecektim. Ne de yaşlanma fırsatı bulacaktım. Ardımda dişe dokunur hiçbir şey bırakamadan göçüp gidecektim yıllar önce bu dünyadan; geride beni sevenlerin acısı, yüreğimde yapmak isteyip de yapamadıklarımın özlemiyle.

Bütün bu anlattıklarım koca bir dönemin özetinin özeti aslında. Boyalarımı tuvalime sürerken beliren şekillerin çağrıştırdıkları.

Peki bu kafaya nasıl geldim. 

İşte işin orası tek bir resme ve birkaç sayfaya sığmaz. 

Çabalarımı, yürekten yakarışlarımı duymazdan gelmeyen, her düştüğümde kalkmam için destek veren, sonrasında bana belki de hak etmediğim kadar huzurlu, yaşanası ve üretken yıllar armağan eden yaradanın bir lütfu sanırım. 

Her hafta evime gelip beni toparlamak için çabalayan anneme, Kartal ağabeyime, canımın parçası ablama ve kardeşlerime, o yaşlı ve yorgun haliyle sık sık İstanbul’a gelen babamın ruhuna selam olsun buradan. Umarım sizlere istemeden yaşattıklarımı bir nebze olsun telafi etmişimdir sonradan. 

1989 sonbaharından sonraki “sonra” ların çoğunda, sevgili Kenan Işık vasıtasıyla tanıştığımız, acı tatlı beş yılımızı birlikte geçirdiğimiz, iznini almadan burada kendisinden söz etmenin doğru olmayacağını düşündüğüm kız arkadaşım da var. Ona da selam olsun.

Her neyse… 

1989 yazından yeğenim mi uğradı?

Colin Wilson’ dan bir alıntı ile bitireyim bari bu yazıyı. 

“Hayaller diyorum, iyi ki varlar, yoksa bu mesafeden nasıl sarılacaktım sana. ”